Houten reuzen zijn cultureel erfgoed
Reuzen zijn niet alleen sprookjesfiguren, maar maken al eeuwen deel uit van onze stedelijke cultuur. In de veertiende eeuw stapten ze mee in religieuze processies, na de Franse Revolutie – toen veel reuzen vernietigd werden, keerden ze terug als streekfiguren of als stadsmascotte. In sommige steden ontstonden er zo hele reuzenfamilies van figuren die onderling verwant waren. De reuzenoptochten van steden als Aat, Mechelen, Bergen en Dendermonde werden zelfs erkend door UNESCO als immaterieel cultureel erfgoed. Vlaanderen alleen al zou zo’n 1.700 stadsreuzen tellen: gigantische poppen, die helemaal of gedeeltelijk gemaakt zijn van hout. Hun grootte varieert van twee tot wel tien meter.
Het Ros Beiaard: een houten reus van 5,2 meter lang
De oudere reuzen bestaan meestal volledig uit riet en hout. Het Ros Beiaard is daar een bekend voorbeeld van. Het folkloristische paard is – inclusief de sierpluim – 5,8 meter hoog en 5,2 meter lang. De kop is hol en het houten geraamte heeft binnenin drie ruimtes waarin twaalf dragers kunnen plaatsnemen. Elke tien jaar dragen ze het paard door Dendermonde. Een fysieke krachttoer, want het paard alleen al weegt 800 kilogram en voor de gelegenheid mogen er ook nog eens vier jonge Dendermondse broers – die bovendien verkleed zijn als ridder – op het paard plaatsnemen. Zij verwijzen naar de Vier heemskinderen, een sage over vier zonen en een paard met buitengewone krachten. In Dendermonde staat er ook een standbeeld van het paard.
Reuzenhoofden van hout
Ook de Borgerhoutse Reuskens bestaan uit hout. Of toch hun hoofden en rompen, want de armen en benen zijn die van de drager zelf. Overdreven lang zijn ze dus niet – gemiddeld zo’n twee meter – maar de houten romp en het hoofd zijn wel behoorlijk breed. Tijdens de jaarlijkse Reuzenstoet huppelen of dansen ze door de straten, en je ziet ze ook soms op andere culturele of sportieve evenementen.
Mythologie met hout in de hoofdrol
Onze stadsreuzen stammen uit de veertiende eeuw, maar houten reuzen kwamen ook al voor in de Griekse mythologie. Het paard van Troje is een van de bekendste verhalen. Volgens de mythe slaagden de Grieken erin om de stad Troje binen te dringen door een reusachtig houten paard te bouwen, waarin ze zich verstopten. De Trojanen zagen het paard als een geschenk en brachten het binnen in de stad. Zo konden de Grieken de stad van binnenuit aanvallen en Troje innemen.